Even terug opende in het Marinemuseum in Den Helder de tentoonstelling Verborgen Schatten. Het Koninklijke van de Marine. De aanleiding daartoe was tweeledig. Ten eerste was de tijd rijp om voorname objecten, die door de jaren heen via schenkingen en aankopen in depots waren terechtgekomen, aan het publiek te tonen. Ten tweede uitte de Koninklijke Marine de wens dat het behoefte had aan een rijke maritiem historische tentoonstellingsruimte waar met regelmaat diners, lunches, recepties en bijeenkomsten kunnen worden georganiseerd.
Het resultaat daarvan is de tentoonstelling Verborgen Schatten. Het Koninklijke van de Marine. De presentatie schetst een beeld van de geschiedenis van de Nederlandse marine in vijftig objecten. Op 8 januari 1488 werd de basis gelegd voor wat vanaf 7 december 1813 de Koninklijke Nederlandse zeemacht heet en in 1905 de naam Koninklijke Marine krijgt. De Marine zet zich met vloot en mariniers wereldwijd in voor de vrede en verleent in Nederland en in het buitenland assistentie bij crisisbeheersing, humanitaire hulp en rampen. De Koninklijke Marine is vol trots het oudste onderdeel van de Nederlandse krijgsmacht. Om de rijke geschiedenis van de Marine uit te dragen worden door de eeuwen heen objecten verzameld en gebeurtenissen op doek, paneel of papier vastgelegd. Tot 1962 raken die voorwerpen, bij afwezigheid van een centraal verzamelpunt, over musea, instellingen en marine-gebouwen verspreid. Dat verzamelpunt ontstaat als in augustus 1962 het Marinemuseum in Den Helder wordt opgericht. In het begin telt de collectie 500 objecten, waarna de verzameling doorgroeit tot 40.000. Te veel om in vaste presentaties aan het publiek te tonen.
Verborgen Schatten. Het Koninklijke van de Marine onttrekt een deel van die schatten aan de depots. Schilderijen, scheepsmodellen, scheepssier, onderscheidingen, meubels, wapens, scheepsbellen, vaandels, sculpturen, zilverwerk en trofeeën, die jarenlang achter gesloten deuren hebben gestaan, krijgen vanaf nu volop de aandacht. De tentoongestelde objecten kleuren de geschiedenis van de Koninklijke Marine vanaf de zeventiende eeuw tot op heden in, doen de geschiedenis van de zeemacht voelen en maken duidelijk dat de Koninklijke Marine een uniek krijgsbedrijf is.
Selectie van objecten
De selectie van objecten met een interessant verhaal en onderlinge samenhang, werd snel gemaakt. Als bijna vanzelfsprekend kwamen zij op de tentoonstellingslijst terecht. Ik geef twee voorbeelden van objecten die tentoongesteld staan.
In 1895 vervaardigt Hendrik Maarten Krabbé in 1895 het schilderij ‘Gijsje. Een brief naar huis’. Matroos Gijsbertus Johannes Everardus Loevens is in 1894-1895 als ‘jongen’ geplaatst aan boord van het opleidingsschip Admiraal van Wassenaar dat in het Oosterdok ligt nabij het Marine-etablissement op Kattenburg in Amsterdam. Loevens krijgt in februari 1895 ontslag wegens gebrek aan aanleg en slecht gedrag. En dat is wat Gijsje aan zijn moeder schrijft. Dat hij weer naar huis komt en waarom dat precies is. Dat moment legt Hendrik Maarten Krabbé op doek vast. Hij portretteerde wel vaker matrozen en zocht hen op in hun werk- en woonomgeving op het Marine-etablissement op Kattenburg in Amsterdam. Voor Krabbé, die woonde en werkte in Amsterdam, was dat naast de deur en dus eenvoudig bereikbaar.
Een tweede tot de verbeelding sprekend object is de sculptuur van een waternimf die Georges Louiseau-Bailly in 1889 maakt. Op 26 juli 1906 loopt het Franse passagiersschip Ile de France vast aan de grond bij Spitsbergen en schiet Hr. Ms. pantserdekschip Friesland, die zich in de buurt bevindt, te hulp. De Friesland is vanaf 12 juli 1906 op oefeningstocht in de Noordzee en de Noordelijke IJszee, waarbij Tromsö, Spitsbergen, Bergen en Christiana worden aangedaan. Haar commandant Jan Bernard Snethlage aarzelt niet en zet de reddingsactie in. Hij weet de Ile de France vlot te trekken brengt de geredde opvarenden over naar Tromsö en Bergen. Uit dank schenken de passagiers van het Franse schip een sculptuur van een waternimf aan de longroom van de Friesland. Snethlage aanvaart het geschenk van harte en geeft het een prominente plaats.
Het was een waar genoegen om samen met collega’s aan deze tentoonstelling te mogen werken. U bent van harte welkom om de tentoonstelling te bezoeken. Het museum is dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00. Voor meer informatie zie Verborgen Schatten – Marinemuseum
Biografie
Graddy Boven is historicus en conservator van het Marinemuseum in Den Helder. Daarnaast is hij hoofdredacteur van het Nederlands maritiem historisch magazine Scheepshistorie, is bestuurslid van de Stichting Michiel de Ruyter en heeft vele publicaties op zijn naam staan.