Op vrijdag 7 februari jl. nam Hein Klemann officieel afscheid als hoogleraar economische geschiedenis en internationale betrekkingen van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij bekleedde deze positie sinds 2005.
Voorafgaand aan de afscheidsrede namen zo’n 40 collega’s en (voormalige) promovendi deel aan een symposium rond twee thema’s (uit vele andere), die het onderzoek van Hein kenmerken: oorlogseconomie en de Rijneconomie.
Mark Harrison, emeritus hoogleraar economie aan de University of Warwick (VK), belichtte de rol van economische oorlogvoering aan het Oostfront tijdens de Tweede Wereldoorlog. Werner Plumpe, emeritus hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Goethe-Universität in Frankfurt am Main, gebruikte het negentiende-eeuwse sprookje ‘Das kalte Herz’ (toegedicht aan Nederlandse kooplieden) als invalshoek voor een beschouwing over de verbreiding van het kapitalisme in Europa. Ralf Banken, eveneens verbonden aan de universiteit in Frankfurt, concentreerde zich op de regionale ontwikkeling langs de Rijn, de Rijneconomie die verschillende nationale grenzen overstijgt. Neil Forbes, hoogleraar internationale geschiedenis aan Coventry University (VK), reflecteerde op de drie presentaties, waarna een plenaire discussie volgde. Zoon Gijs Klemann vroeg en kreeg het laatste woord. Hij sloot af met een persoonlijke bespiegeling waarmee hij de kern van het debat treffend samenvatte.
Daarna hield Hein de gebruikelijke afscheidsrede onder de titel ‘Scheepsbouw en koloniën’. Daarin stelde hij op basis van een analyse van beschikbare cijfers de vraag hoe kan het dat in Nederland in de eerste helft van de twintigste eeuw 40% van de zeegaande koopvaardijvloot geïmporteerd was, terwijl geen noemenswaardige export van nieuwe schepen bestond en de binnenlandse productie van zulke schepen te groot was, om zelfs de gehele koopvaardij van schepen te voorzien.
Meer over deze kwestie is binnenkort te lezen in het boek ‘Hoge golven, diepe dalen. De Nederlandse scheepsbouw 1870-2020’, dat Hein schreef op basis van de onderzoeken van de scheepsbouwpromovendi Jeroen ter Brugge, Judith Siegel, Mark Straver en Richard Velthuizen. Het verschijnt dan bij de lancering van de tentoonstelling ‘Te water. Ontdek de Nederlandse scheepsbouw’ in het Maritiem Museum Rotterdam. Hein was jarenlang samen met Els Jacobs de drijvende kracht achter de vruchtbare samenwerking tussen de Erasmus Universiteit en het Maritiem Museum in de vorm van het Rotterdam Centre for Modern Maritime History. Dit leidde tot een flink aantal promovendi, veel studenten die in het museum stage liepen en lopen, en colleges over historische voorwerpen in het museum.
Aan het einde van de plechtigheid kreeg Hein een feestbundel aangeboden met daarin bijdragen van veel bevriende vakgenoten, museumcollega’s en promovendi. Deze kreeg de toepasselijke titel ‘We moeten door, we willen door’, want ook Hein gaat gewoon door!
Ron Brand en Els Jacobs