Blog: Een Canon van 50 vensters

De Canon van de Koninklijke Marine – Geschiedenis van de zeemacht verschijnt op 15 oktober 2020

In 2010 ontmoetten wij elkaar voor het eerst. Anne klopte op de deur van de kajuit, en kwam met de suggestie aandacht te besteden aan de betekenis van Vlieland voor de zeemacht; vanuit historisch oogpunt verdiende het onderbelichte belang van Vlieland en het Vlie in de Gouden Eeuw. Kort daarop werden we aangetrokken door de voorgeschiedenis van de Tocht naar Chatham (1667): Holmes’ Bonfire, de Brand op het Vlie, kort na de Tweedaagse Zeeslag.  De marine gaf in dit verband acte de présence bij de herdenking van deze desastreuze aanslag op een koopvaardersvloot op het Vlie, in 2011 (later nog eens dunnetjes overgedaan in 2017).  

Hoe belangrijk historisch besef voor de marine is, bleek daarna bij de viering van 525 jaar Nederlandse Koninklijke Marine in 2013. In de jaren die volgden kreeg onze samenwerking steeds meer vorm. Wat begon bij een gezamenlijk archiefbezoek – we hielden beiden het dagboek van admiraal VerHuell in de hand – liep uit op de vaststelling dat de Koninklijke Marine een eigen Canon verdiende. Het viel ons op, dat, terwijl het land, provincies en steden allemaal een eigen historische Canon kregen, een zeer belangrijke instelling, de marine, die nog niet had.

Een tekort vaststellen is één ding, er iets aan doen is een ander. We besloten in 2017 in samenwerking met de WalburgPers de uitdaging aan te gaan. In de twee jaren die volgden bleek hoe groot de klus was: veel nachtelijke uren werden opgeofferd, de telefoon, WhatsApp en huisbezoek werden druk gebruikt. Want er moest veel overlegd worden en uitgezocht.

Om te beginnen: welke 50 vensters nemen we? Daarbij lettend op overwinningen en nederlagen, op het dagelijks leven van de zeevarenden, op technologische ontwikkelingen, op waardering van de rol van vrouwen in de zeemacht. Intussen hielden we elkaar ook bij de les, als het ging om gevoelige zaken als slavernij, kolonialisme en heldenverering, want ook deze aspecten verdienden aandacht.

Intussen waren we ons ervan bewust, dat juist zeegeschiedenis een bloeiende tak van sport is, die veel kundige professionele beoefenaars kent. We gingen op een aantal onderdelen bij hen te rade. Want het moet kloppen. De feiten op zichzelf moeten verantwoord worden weergegeven, zodat de meningen die men daarover kan huldigen een verantwoorde basis krijgen.

En dat alles moet passen in een beperkt format, dat niet alleen beperkingen kent, maar ook uitdagen tot discussie: geschiedenis wordt immers niet zonder reden ‘het debat zonder einde’ genoemd.

Kortom, wie het voorgaande overziet, zal begrijpen dat het ons op een intensieve manier ‘van de straat en op zee gehouden heeft’. Maar we vonden dat het zeer de moeite waard was. We hopen dat u, als lezer dat ook vindt!  Of u nu een actieve marinevrouw of -man bent, vakspecialist of liefhebber, jong of oud, we hopen dat u zich laat uitdagen om mee te denken, aan te vullen en vragen te stellen. Want geschiedenis is niet statisch, de blik erop wisselt, veranderlijk als de zee.

Matthieu Borsboom en Anne Doedens


Vice-admiraal b.d. Matthieu J.M. Borsboom (1959) was commandant zeestrijdkrachten van 2010-2014, en is thans onder meer lid van de Raad van Toezicht van Het Scheepvaartmuseum. Sinds 2019 heeft hij zich als Senior Advisor aangesloten bij de consultancytak van accountants- en advieskantoor KPMG.

Dr. Anne Doedens (1945) was docent Nieuwe Geschiedenis bij hoger onderwijsinstellingen in Amsterdam. Van zijn hand verschenen bij de Walburgpers tal van boeken voor een breed in de geschiedenis geïnteresseerd publiek, waarvan naast bovengenoemde Canon alleen in 2020 al Strandroof en Nederlandse bevrijdingsoorlog het licht zagen.