Nadat Nederland door nazi-Duitsland bezet was, legde de Nederlandse regering een vaarplicht op. De vaarplicht moest ervoor zorgen dat voldoende bemanningen beschikbaar zouden blijven en dat zo de noodzakelijke zeetransporten konden blijven doorgaan. Zo gebeurde het dat ruim 32.000 zeelieden niet meer naar hun huis, familie of gezinnen terug konden, ze moesten blijven varen tot een half jaar na de oorlog. Schepen werden ingezet voor transporten van voedsel en belangrijke grondstoffen, maar ook voor vervoer van brandstof, oorlogstuig en soldaten. Men bouwde luxe passagiersschepen om tot troepentransportschepen en later kregen veel schepen ook bewapening, veelal oud materiaal uit de Eerste Wereldoorlog, om zichzelf te verdedigen. Meer dan 1.300 Nederlandse schepen raakte betrokken in de strijd, bijna de helft ging verloren. Van de ruim 32.000 zeelieden op onze handelsvloot verloren meer dan 4.100 hun leven.
Stichting Koopvaardijpersoneel 1940–1945
Vele jaren na het einde van de Tweede Wereldoorlog, halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw, kwamen enkele koopvaardijveteranen bij elkaar om een reünie te organiseren. Zeelieden die tijdens de oorlog onze handelsvloot bemanden konden elkaar ontmoeten en samen zouden ze de zeelieden die het hoogste offer hadden gebracht herdenken. De eerste reünie was een groot succes en de koopvaardijveteranen besloten tot de oprichting van het Comité reünie Koopvaardijpersoneel 1940-1945, wat nu de huidige stichting is.
Stichting Koopvaardijpersoneel 1940–1945 zet zich in voor erkenning van deze koopvaardijveteranen. De stichting stelt dat de rol van de koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog altijd onderbelicht is geweest, terwijl de koopvaardij nota bene de grootste Nederlandse bijdrage aan het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft geleverd. De stichting zet zich in voor blijvende erkenning voor de koopvaardijveteranen.
Lancering nieuwe website met databank Koopvaardijpersoneel 1940-1945
Op 4 mei 2023 lanceerde de stichting daartoe een nieuwe website met uitgebreide databank. De nieuwe website geeft uitleg van het belangrijke werk van de koopvaardij tijdens de oorlog en licht toe wat de stichting doet om dit onder de aandacht te brengen.
Uniek is de koppeling met de databank van de stichting. Hierin zijn de gegevens van meer dan 19.000 zeelieden opgenomen. Ook de Nederlandse en buitenlandse slachtoffers onder de zeevarenden zijn opgenomen. De archivaris van de stichting deed meer dan 17 jaar onderzoek en raadpleegde zoveel mogelijk bronnen en verslagen om tot deze databank te komen.
De databank geeft informatie over zeelieden, welke schepen ze hebben bemand, welke gebeurtenissen (zoals bijvoorbeeld luchtaanvallen of torpederingen) zij of hun schepen hebben meegemaakt en welke onderscheidingen aan hen zijn toegekend. Een grandioos project!
De lancering vond plaats in Rotterdam, aansluitend op de koopvaardijherdenking bij Nationaal koopvaardijmonument de Boeg. Onder de aanwezigen waren ook eregasten, zoals HKH Prinses Margriet der Nederlanden, burgemeester Aboutaleb van Rotterdam en minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers. Na toespraken van voorzitter Hubert Nijgh en Bob Heeren, kleinzoon van koopvaardijveteraan Pieter Heeren, gaf HKH Prinses Margriet een lichtsein naar museumschip de Volharding I op de Maas. Het schip beantwoordde het lichtsein met een fluitsignaal waarmee de lancering werd voltooid.
Veel belangstelling
Dat de website al snel heel drukbezocht is, bleek uit het hoge aantal nieuwe inschrijvingen voor de nieuwsbrief van de stichting. Honderden informatieverzoeken stroomden in de eerste dagen na de lancering binnen in de mailbox van de stichting. Uit de vele reacties blijkt duidelijk dat in een grote behoefte is voorzien. Niet alleen voor informatiezoekenden, maar ook voor nakomelingen van zeevarenden in oorlogstijd. Met het tot stand komen van de databank is namelijk ook een plek ontstaan waar zij eindelijk bij name genoemd worden en verbonden zijn aan de grootste Nederlandse bijdrage aan de geallieerde strijd en eindoverwinning, de inzet van onze Nederlandse koopvaardij!
Het website adres van de databank Koopvaardij is: https://www.koopvaardijpersoneel40-45.nl
Biografie
Hubert Nijgh is kleinkind van een koopvaardijveteraan en voorzitter van Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945.