Van 6 oktober 2017 tot en met 1 juli 2018 is in Het Scheepvaartmuseum de tentoonstelling ‘Gamechangers | maritieme innovaties’ te zien. De expositie voert de bezoeker langs ruim 25 aansprekende innovaties uit de Nederlandse maritieme geschiedenis die naast de scheepvaart ook de Nederlandse samenleving hebben beïnvloed. Of mogelijk gaan beïnvloeden, want ook potentiële hedendaagse baanbrekers komen aan bod. Zo is een reconstructiemodel van ’s werelds eerste duikboot uit de zeventiende eeuw te zien naast de futuristische Ortega Submersible, de winnaar van de Piet de Jong Innovatieprijs in 2016.
Innovatie
Innovatie lijkt alomtegenwoordig en de maritieme sector wordt door de overheid gepresenteerd als het nationale visitekaartje van innovatie, durf en ondernemingszin. Innovatie is de sleutel tot concurrentiekracht en de oplossing voor ieder probleem. Hoe lonend en probleemloos innoveren misschien ook oogt, de werkelijkheid is vaak weerbarstiger. Is innovatie werkelijk het recept voor vooruitgang? En wat zijn dan de ingrediënten voor succes? ‘Gamechangers’ toont revolutionaire innovaties naast vergeefse, tijdrovende en geldslurpende pogingen.
Michael Huijser (directeur van Het Scheepvaartmuseum) over ‘Gamechangers’ : ‘De tentoonstelling vertelt de verhalen over verrassende, spectaculaire, maar ook jammerlijk mislukte inspanningen, die ontstonden vanuit het streven naar snellere, goedkopere, veiligere en duurzamere oplossingen. Van de eerste baggermolen tot de berging van de Koersk: Nederland is al eeuwen lang een land van maritieme innovatie. De tentoonstelling ‘Gamechangers’ laat zien dat innovaties en uitvindingen altijd in verband staan met menselijk handelen.’
Impact
Sommige ogenschijnlijk eenvoudige uitvindingen hadden een enorme impact op de ontwikkeling van Nederland. Zo gaf het haring kaken aan boord van schepen de Nederlandse visserij een belangrijke impuls. Door deze unieke vismethode werden de Hollanders de grootste leveranciers van haring in de zestiende eeuw, waardoor de economische groei toenam. En zonder de uitvinding van de houtzaagmolen had de Republiek der Nederlanden in de Gouden Eeuw nooit de grootste koopvaardijvloot ter wereld kunnen opbouwen. ‘Gamechangers’ laat zien dat de geschiedenis van maritieme innovaties en de geschiedenis van Nederland onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Uitvinders
Innovaties komen altijd voort uit een combinatie van ondernemerschap, handelsgeest, lef en nieuwsgierigheid van personen. Daarom maakt de bezoeker in de tentoonstelling ook kennis met de mensen achter deze uitvindingen of innovaties. Dat zijn immers de échte gamechangers: visionaire pioniers, betrokken mensenredders, maar soms ook gevaarlijke oplichters.
Inspirerende themaweekenden
Gedurende de looptijd van de tentoonstelling organiseert Het Scheepvaartmuseum maandelijks terugkerende themaweekenden. Tijdens deze dagen is er in en om het museum van alles te zien en te doen: er zijn bijzondere schepen, workshops, lezingen en een uitgebreid film- en documentaireprogramma. In het openingsweekend van 7 en 8 oktober, tevens het ‘Weekend van de Wetenschap’, ligt het gastschip Clipper Stad Amsterdam aan de steiger van het museum. Het schip is alleen dat weekend toegankelijk voor bezoekers. Op 18 en 19 november staat het thema stoom centraal. Andere onderwerpen van de themadagen zijn o.a. haring kaken, duurzaamheid, navigatie en onderzeeërs. Het exacte programma wordt bekend gemaakt op de website van Het Scheepvaartmuseum.
Foto’s: © Het Scheepvaartmuseum, Bart Lahr
– Afbeelding 1: Andreas Schelfhout, Raderstoomschip bij een opstapplaats aan een steiger, olieverf op paneel, 1846, inv.nr. 2016.0003
– Afbeelding 2: Reconstructie van het zee-horologie van Christiaan Huygens uit 1670, gebouwd door J. Yzerdraat (in opdracht van Ernst Crone), 1935, inv.nr. S.1399