Doel is het produceren van een nieuw overzichtswerk, waarin de laatste stand van zaken met betrekking tot onze kennis van de Nederlandse maritieme geschiedenis wordt vastgelegd. Het gaat om een zeer groot, uniek project, dat voor de maritiem-historische wereld van fundamenteel belang is. De NMGN wordt in 2019-2026/7 digitaal in het ‘hart’ van het Maritiem Portal gepositioneerd.
De NMGN omvat vier delen. In elk deel wordt een duidelijk afgebakende periode uit de Nederlandse maritieme geschiedenis behandeld. Uitgangspunt is de ontwikkeling van de Nederlandse scheepvaart in en buiten Europa. De internationale context ‒ de positie/ontwikkeling van de Nederlandse scheepvaart in de wereld ‒ is eveneens van belang en zal waar nodig worden behandeld, maar de NMGN is geen comparatieve studie. Een ander belangrijk uitgangspunt is de ontwikkeling van goederenstromen via het water door de eeuwen heen, die in veel opzichten bepalend is geweest voor de ontwikkeling van scheepstypen, navigatiemiddelen en handelsnetwerken. Dat geldt niet alleen voor de binnenvaart en de koopvaardij binnen en buiten Europa, maar ook voor de visserij (regionale en internationale vishandel) en de marine als beveiliger van handelsroutes. Al die scheepvaartsectoren komen in de NMGN aan bod evenals de offshore in deel vier.
Als startpunt is gekozen voor de twaalfde eeuw. In die eeuw ontwikkelde zich de Hanze als samenwerkingsverband van kooplieden en steden, sloten de rivier- en zeehandel/vaart op elkaar aan en werden de contouren van de latere Nederlanden zichtbaar. Tot aan het ontstaan van de Republiek eind zestiende eeuw zal de scheepvaart van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden geïntegreerd worden behandeld. Vanaf het eind van de zestiende eeuw wordt gefocust op de ontwikkeling van de scheepvaart van de Republiek en later het koninkrijk. Nederland staat dus centraal in de NMGN.
Deel 1: Opkomst van de rivier- en zeehandel, 1100-1600, ISBN 9789052162003
Deel 2: De vaart in en buiten Europa, 1600-1780, ISBN 9789052162010
Deel 3: Tijd van de grote zeilvaart, 1780-1870, ISBN 9789052162027
Deel 4: Mechanisering en schaalvergroting, 1870-2020, ISBN 9789052162034
Elk deel begint met een inleidend hoofdstuk, waarin de ontwikkelingen van de verschillende scheepvaartsectoren in samenhang en op hoofdlijnen in het betreffende tijdperk worden geschetst. Vervolgens worden in elk deel de ontwikkelingen van de volgende vier scheepvaartsectoren vanuit heldere vraagstellingen uitgebreid behandeld:
a Koopvaardij, te splitsen in de vaart binnen en buiten Europa.
b Marine, in de delen 1 en 2 in combinatie met kaapvaart.
c Visserij (inclusief walvisvaart), te splitsen in zeevisserij en visserij op binnenwateren.
d Binnenvaart met een duidelijk aansluiting op de zeevaart.
Ten slotte bevat elk deel een maritiem-cultuurhistorisch katern waarin enkele onderwerpen worden behandeld die kenmerkend zijn voor de betreffende periode.
Hoofdredactie:
Tekst : Henk den Heijer
Beeld : Peter Sigmond (tot juni 2024); Ron Brand (vanaf juni 2024)
Organisatie : Els van Eijck van Heslinga
Redactiesecretaris/eindredacteur: Marja de Keuning (Huygens ING – KNAW)
Beeldredactie: Peter Sigmond, Ron Brand en Remmelt Daalder, Marja de Keuning
Redactie afzonderlijke delen (horizontaal):
Deel I : Christiaan van Bochove
Deel II : Els M. Jacobs
Deel III : Anita van Dissel
Deel IV : Wouter Heijveld en Anita van Dissel
Redactie scheepvaartsectoren (verticaal):
Cultuurhistorische katernen: Peter Sigmond
Koopvaardij : Els M. Jacobs (buiten Europa) en Henk den Heijer (binnen Europa)
Marine : Anita van Dissel
Visserij : Christiaan van Bochove
Binnenvaart : Henk Dessens
Offshore : Wouter Heijveld
Nieuwe Maritieme Geschiedenis van Nederland Online
– Op 27 mei 2019 is gepubliceerd de bijdrage van Remmelt Daalder, ‘Maritieme cultuur in de middeleeuwen’, behorend bij Deel 1.
– Op 31 oktober 2019 is gepubliceerd de bijdrage van Remmelt Daalder, ‘Maritieme cultuur in de negentiende eeuw’, behorend bij Deel 3.
– Op 20 augustus 2020 is gepubliceerd de bijdrage van Michiel van Groesen, ‘Maritieme cultuur in de Gouden Eeuw’, behorend bij Deel 2.
– Op 20 augustus 2020 is gepubliceerd de bijdrage van Sara Keijzer, ‘Bakens uit het veilige verleden: Maritieme cultuuruitingen in de ‘eeuw van uitersten’, behorend bij Deel 4.
– Op 30 juni 2021 is gepubliceerd de bijdrage van Thijs J. Maarleveld, ‘Het land, het water en de binnenvaart’, behorend bij Deel 1.
– Op 30 juni 2021 is gepubliceerd de bijdrage van Ruud Filarski, ‘Aarzelende modernisering. Binnenvaart in de negentiende eeuw’, behorend bij Deel 3.
– Op 28 maart 2022 is gepubliceerd de bijdrage van Jan Willem Veluwenkamp, ‘De koopvaardij binnen Europa, 1780-1870’, behorend bij Deel 3.
– Op 29 september 2022 is gepubliceerd de bijdrage van Louis Sicking en Ronald de Graaf, ‘Geweld en oorlogvoering ter zee, 1018-1568’, behorend bij Deel 1.
– Op 29 november 2022 is gepubliceerd de bijdrage van André van Holk, ‘Binnenvaart in de zeventiende en achttiende eeuw: Innovatie en marktintegratie’, behorend bij Deel 2.
– Op 14 mei 2024 is gepubliceerd de bijdrage van Vincent Enthoven, Marc van Alphen en Remmelt Daalder, ‘Een veelkoppig monster: De Nederlandse zeemacht, 1568-1780’, behorend bij Deel 2
– Op 29 oktober 2024 is gepubliceerd de bijdrage van Ruud Filarski, ‘Schaalvergroting en maatschappelijke integratie: Binnenvaart in de twintigste eeuw’, behorend bij Deel 4.