Taanlaboratorium in het Zuiderzeemuseum

Schermafbeelding 2017-09-25 om 13.11.23

Designer Merel Karhof kroop in de huid van een laborant en verkende het ambacht ‘tanen’. Dit resulteerde in het Taanlaboratorium, nu onderdeel van de Designroute in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Het voelt aan als een rariteitenkabinet: er staan weckpotten met vissenhuiden in een bruine vloeistof, en petrischaaltjes met op ruwe edelsteen lijkende brokken erin.
Karhof toont hier aan de hand van een aantal producten de geschiedenis van het tanen en onderzocht hedendaagse toepassingen van dit oude ambacht, wat resulteerde in grote ronde shawls in de maat van de taanketel, krukjes gestoffeerd met gelooide vissenhuiden en een collectie sieraden die de schoonheid van de ruwe cachou laten zien. Het Taanlaboratorium is te vinden aan de Markerhaven in het buitenmuseum.

Vroeger taande men katoenen visnetten, zeil of touw met cachou om verrotting door schimmels en bacteriën tegen te gaan. Op deze manier werd het geconserveerd. Het tanen werd gedaan in een taanketel. Gedurende enkele uren werd het visnet, zeil of touw in een hete oplossing van cachou ondergedompeld. Cachou werd gewonnen uit de stam van de acaciaboom en gestold in een mal van boombladeren. Karhof ontdekte dat de tannine in de taandeeltjes metaal anders laat oxideren en het te tanen materiaal een prachtige diep donkerblauwe/zwarte kleur geeft. Hoe langer het materiaal wordt getaand, hoe donkerder de kleur wordt. Ze verwerkte verschillende materialen zoals hout en vissenhuid met taan en maakte vervolgens met deze materialen een aantal nieuwe objecten.

Merel Karhof
De grootvader van Merel Karhof was visser in Den Oever op het voormalige eiland Wieringen. Als kind speelde ze vaak in de oude vissersboet die achter in de tuin stond. Daarin werden toen nog netten geboet en getaand. Merel Karhof (1978) woont en werkt in Londen. Sinds jongs af aan reist ze door Europa en woont ze met regelmaat langere periodes in verschillende Europese steden. Reizen biedt haar de mogelijkheid om nieuwsgierig te zijn en lokale ambachten te ontdekken, hetgeen haar inspireert tot het maken van producten in dialoog met haar omgeving. Haar ontwerpen onthullen het onopgemerkte en maken mensen bewust van vanzelfsprekende dingen als het dagelijks veranderen van de kleur van het water in Venetië. Ook visualiseert ze de dagelijkse hoeveelheid wind door die als een energiebron te gebruiken en er shawls mee te breien op een door haar ontwikkelde ‘Wind Brei Machine’.

Handgemaakt
Het Zuiderzeemuseum houdt ambachten levend en dit seizoen krijgen de ambachten extra aandacht binnen het centrale thema Handgemaakt. Bezoek in het buitenmuseum de werkplaatsen van onder meer de visroker, zeilmaker, touwslager, smid, kuiper, stoker en mandenmaker. Ontdek dat al dit handwerk vandaag de dag nog steeds van grote waarde is. In een speciaal voor dit jaar ontworpen paviljoen kunnen bezoekers aan de slag met Zuiderzeematerialen.

Over het Zuiderzeemuseum
Het Zuiderzeemuseum richt zich op de geschiedenis, de actualiteit en de toekomst van het voormalige Zuiderzeegebied. In het buitenmuseum staan authentieke panden uit dorpen uit dit gebied. Hier komt jong en oud in aanraking met de Zuiderzeecultuur. Zo kunnen bezoekers een touw slaan, op bezoek bij Urker inwoners of mee-eten in een huishouden van 1920. In het binnenmuseum maken bezoekers kennis met kunst, cultuur en erfgoed van voor en na de afsluiting van de Zuiderzee. Ook is er een schepenhal vol historische boten. Kenmerkend voor het Zuiderzeemuseum is dat het de cultuurhistorische collectie verrassend verbindt met hedendaagse kunst, vormgeving en design. In 2015 riep de internationale beoordelingssite TripAdvisor het museum uit als een van de beste musea van Nederland. In 2016 heeft het museum deze hoge waardering behouden.