Het realiseren van een tentoonstelling is altijd een flinke klus, maar in dit geval was het wel van een uitzonderlijke orde. In 2014 vonden Texelse sportduikers in het vrijgespoelde zeventiende-eeuwse Palmhoutwrak op de bodem van de Waddenzee een enorm aantal exclusieve objecten. Het meest in het oog springend was een zijden jurk die ongelooflijk goed bewaard was gebleven. De duikers troffen ook allerlei ander textiel, goud, zilver, luxe aardewerk en leren boekbanden aan in het wrak. De rijkdom straalde er vanaf! Sinds de herfst van 2022 is een selectie van deze fantastische vondsten te zien in een permanente tentoonstelling bij Museum Kaap Skil, maar dat ging niet zomaar!
Provincie Noord-Holland is eigenaar
De provincie Noord-Holland is eigenaar van alle opgedoken en opgegraven objecten in ons gebied. Gelukkig zag de provincie het belang van deze vondst ook in en werd er geld vrijgemaakt voor onderzoek, conservering en, in het geval van een aantal objecten, restauratie. Sporadisch kregen wij meer te horen van de bevindingen van de onderzoekers. Zo was er een kalfslederen boekband met het embleem van het Engelse koningshuis gevonden, maar bleek er geen reden zijn om aan te nemen dat het schip en/of de lading in verband stond met dit koningshuis.
Museum Kaap Skil.
Palmhoutwrak-vondsten
De textiele vondsten uit het Palmhoutwrak zorgden voor veel verrassingen. Naast de fantastische zijden jurk werden er ook een paar ragfijn gebreide zijden kousen gevonden die nog volledig intact waren en een oosters gewaad dat als kaftan werd gedetermineerd. De meeste textiele objecten waren echter niet meer heel. Zo ontdekten de onderzoekers fragmenten van wat ooit een oosters tapijt is geweest, een rood lijfje en onderdelen van een tweede zijden jurk. Deze laatstgenoemde jurk bleek nóg exclusiever te zijn dan de eerstgevonden jurk. Scans van de stof brachten aan het licht dat de jurk vol kleine ingeweven zilveren plaatjes zat. In de stof zagen ze een repeterend patroon van in elkaar geknoopte harten, liefdesknopen. Zo’n bijzondere jurk was alleen voor de allerrijksten weggelegd en dan ook nog uitsluitend voor een wel heel uitzonderlijke gelegenheid. Daarbij moet je denken aan verlovingsfeesten, kroningen en huwelijken.
Museum Kaap Skil.
De bijna vier eeuwen op de zeebodem hebben bij de meeste Palmhoutwrak-vondsten behoorlijke sporen nagelaten. Toch is de grandeur en rijkdom er nog steeds aan af te zien. De verguld zilveren pronkbeker bijvoorbeeld, is gebutst en beschadigd, maar nog steeds indrukwekkend. Op het portretmedaillon van verguld messing zijn de mythologische afbeeldingen nog te zien. Heel bijzonder is ook een complete toiletset, met een tafelspiegel met deurtjes, een etui met een kam erin en een doek die op een speldenkussen moet hebben gezeten. Allemaal prachtig versierd met metaalborduursels op zijdevelours.
Onderzoek
Het onderzoek naar de vondst heeft vele jaren in beslag genomen. Daarnaast waren er zulke strikte voorwaarden verbonden aan het tentoonstellen ervan, dat het ook jaren heeft gekost voor hieraan voldaan kon worden. Het textiel is heel kwetsbaar en vergaat onder invloed van licht en zuurstof. Daarom zijn er speciale, zuurstofvrije vitrines voor ontwikkeld. Deze moesten gevuld worden met stikstof en onder lichte overdruk worden gehouden. Aangezien er nergens ter wereld zulke grote zuurstofvrije vitrines bestaan, was het echt pionieren!
Museum Kaap Skil.
Tentoonstelling Palmhoutwrak
In de tentoonstelling Palmhoutwrak bij Museum Kaap Skil is een selectie te zien van de honderden objecten die in dit wrak zijn gevonden. Het licht is er gedempt, essentieel voor de collectie en het geeft de bezoeker tegelijk het gevoel onder water te duiken. Van wie het schip is geweest, van welke steenrijke familie het schijnbaar alle bezittingen vervoerde en waarom hij is gezonken, is nog steeds onbekend. Het wrak is inmiddels afgedekt om te voorkomen dat het vergaat. Het herbergt zeker nog veel meer schatten, dus wie weet of deze ooit nog boven water worden gehaald en of er misschien meer bekend wordt over de eigenaar ervan.
Biografie
Corina Hordijk, artistiek directeur Stichting Texels Museum.