De maritieme geschiedenis van Nederland is een eindeloze bron van verhalen. Verhalen over heldenmoed en ontberingen, maar ook verhalen over uitbuiting en slavernij. Het zijn verhalen vol maritieme objecten, van vissersschepen tot olietankers en van navigatie-instrumenten tot offshore platforms. Deze geschiedenis leent zich voor talloze onderzoeken door historici, erfgoedprofessionals en liefhebbers. En we hebben geluk: Nederlandse erfgoedinstellingen beheren prachtige maritieme collecties! Veel instellingen hebben hun collecties gedigitaliseerd en ontsluiten deze bovendien via internet. Wat zou het mooi zijn als we deze online schatten nog beter toegankelijk kunnen maken. Dat is de missie van het Netwerk Maritieme Bronnen (NMB).
Samenwerking
Het NMB is een samenwerkingsverband van musea, bibliotheken, archieven en onderzoeksinstellingen. De initiatiefnemers zijn Het Scheepvaartmuseum, het Maritiem Museum Rotterdam, het Zuiderzeemuseum en het Huygens Instituut, maar inmiddels hebben zich ook andere organisaties aangesloten. Samen werken we aan een online collectieportaal waar de maritiem-historische rijkdom van Nederland in volle glorie te aanschouwen zal zijn. Gebruikers kunnen straks op één plek talloze maritieme collecties raadplegen. Die collecties zullen bovendien met elkaar verknoopt zijn. Om dat uit te leggen, nodig ik u uit voor een tijdreis naar de toekomst. We bezoeken samen het nog te bouwen collectieportaal van het NMB.
Toekomstmuziek
Tijdens het toekomstige schatgraven in maritieme bronnen via het NMB komt u een kopergravure tegen van een onbekend VOC-schip uit de collectie van het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Het maakt u nieuwsgierig: welk schip is hier afgebeeld? Dankzij de site weet u dat Gerrit Groenewegen de graveur is geweest. Maar hoewel het Zuiderzeemuseum verder weinig informatie heeft over de gravure, komt u via de website van het NMB toch verder. Omdat de verschillende collecties op het NMB met elkaar verbonden zijn, krijg u meteen een beeltenis van Groenewegen te zien uit de collectie van het Rijksmuseum. Dat is niet alles, want het NMB biedt u in hetzelfde overzicht gegevens van de Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie over Groenewegen. Groenewegen was een Rotterdamse scheepstekenaar en kunstschilder. Dat verklaart waarom het Stadsarchief Rotterdam zoveel beeldmateriaal van Groenewegen heeft. En passant wijst het NMB u op relevante artikelen, zoals deze uit het Tijdschrift voor Zeegeschiedenis. Zou het om een Rotterdams VOC-schip gaan? U klikt vanuit het NMB direct door naar een lijst met Rotterdamse VOC-schepen. Het mysterie is een stap dichter bij de oplossing!
Versnipperde bronnen
Terug naar januari 2023. Om het bovenstaande scenario te schrijven, moest ik zes verschillende collectiewebsites raadplegen. Ik heb zelfs nog meer sites van maritiem-historische musea bezocht, maar niet alle musea hadden werken van Groenewegen in de collectie. Kortom: het was zoeken op goed geluk. Het is bovendien niet ondenkbaar dat ik een prachtige bron over onze scheepstekenaar heb gemist. Ik heb geen tijd om alle websites van maritieme erfgoedinstellingen te bezoeken en bovendien kan het zijn dat er projecten zijn die ik simpelweg niet ken. Die versnippering van informatie staat het ontdekken van interessante feiten in de weg. Het NMB biedt straks een oplossing voor dit probleem.
Voordelen van een NMB
Geïnteresseerden en onderzoekers kunnen straks dankzij het NMB hun maritieme hart ophalen. Maar ook voor de deelnemende erfgoedinstellingen heeft het netwerk een belangrijke meerwaarde. Om te beginnen verhoogt deelname de zichtbaarheid van de eigen collectie. De objecten staan niet alleen op de eigen website, maar het NMB biedt ze ook aan op een centrale plek. Het NMB helpt ook om collectieregistraties toekomstbestendiger te maken. In een volgende blog zal ik verder ingaan op de techniek achter het NMB. Een korte versie: om collecties te kunnen koppelen zal een opschoningsslag nodig zijn en moeten we gemeenschappelijke terminologiebronnen gebruiken. Daarvoor maken we gebruik van de richtlijnen van het Netwerk Digitaal Erfgoed. Door die te implementeren voldoet uw collectieregistratie aan de nieuwste inzichten. Tot slot verrijkt u uw collectieregistratie door deelname aan het NMB met metadata van andere instellingen. Dat biedt ongekende mogelijkheden voor (virtuele) tentoonstellingen en het bieden van extra informatie aan uw bezoekers.
DOE MEE!
Het NMB is tijdens een online kick-off in december 2021 officieel van start gegaan met het voorbereidende werk. Dankzij een genereuze subsidie van de Samenwerkende Maritieme Fondsen kunnen we sinds enkele maanden alle zeilen bijzetten. We organiseren bijeenkomsten om onze (wijd uiteenlopende) collectieregistratiesystemen voor te bereiden op het netwerk, we denken alvast na over allerlei rechtenkwesties en we beramen ons op de look and feel van de uiteindelijke website. Alle organisaties met een maritieme erfgoedcollectie zijn van harte uitgenodigd om zich bij ons aan te sluiten. Hoe meer deelnemers, hoe waardevoller het netwerk. Aansluiten kan door mij een e-mail te sturen. We hebben u er graag bij!
Biografie
Gerhard de Kok
Kwartiermaker
Netwerk Maritieme Bronnen