Het archief van het College Secretarissen-Generaal, 1901-1944 bevat, voor de periode 1901-1924, stukken over de rechtspositie (zoals salariëring) van ambtenaren, werkzaam bij de ministeries. In 1940-1943 behandelde het college zaken die afstemming met de onderlingen secretarissen-generaal vereisten, om zo een gezamenlijk standpunt tegenover de Duitse bezettingsautoriteiten te kunnen innemen.
zeeoorlogen
Archief Kabinet Minister-President, 1924-1989 (Nationaal Archief)
Het archief van het Kabinet Minister-President, 1924-1989 bevat vooral de neerslag van het handelen van de minister-president (MP) als voorzitter van de Ministerraad, onderraden en ministeriële commissies. Het archief weerspiegelt het politieke ‘plooi- en schikwerk’ van de MP en zijn ambtelijke staf om kwesties, ook controversiële, zonder politieke schade door de Ministerraad te loodsen. Dat beslaat àlle wetgevingsdossiers, veel regelgeving en àlle verdere zaken die de Ministerraad hebben beziggehouden. Daarnaast bevat het archief de neerslag van de specifieke taken van de MP: verantwoordelijkheid voor het Koninklijk Huis; coördinatie van het overheidsvoorlichtingsbeleid, coördinatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, voorbereiding van maatregelen voor oorlogs- of buitengewone omstandigheden. Hierbij wordt de ambtelijke staf van de MP regelmatig bijgestaan door commissies, werkgroepen en raden. Tevens is de MP een hoofdrolspeler in Koninkrijkszaken en het buitenlands beleid (als regeringsleider in Benelux- en Europees verband). Tenslotte is in het archief de bemoeienis te vinden met uitvoeringstaken welke doorgaans door ondergeschikte organen werden uitgevoerd, met name: de Regerings-, vanaf 1953 Rijksvoorlichtingsdienst (1942-heden), de Regeeringscodedienst (1942-1945), de Regeringsdienst ‘Oog en Oor’ (1945-1946), de Buitenlandse Inlichtingendienst / Inlichtingendienst Buitenland (1946-1994), de Centrale Veiligheidsdienst (1946-1949), de Staf voor de Civiele Verdediging (1960-1971) en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (1972-heden).
Archief Kanselarij Nederlandse Orden, 1815-1994 (Nationaal Archief)
Het archief van de Kanselarij der Nederlandse Orden, 1815-1994 bevat documenten en kaartsystemen aangaande individuele, politieke, bestuurlijke, procedurele en administratieve aangelegenheden van de Kanselarij en door haar gedecoreerden over de periode 1815-1994. Er zijn Koninklijke Besluiten omtrent benoemingen in de Orde van Oranje Nassau of de Orde van de Nederlandse Leeuw te vinden of beschrijvingen van kwesties die speelden rond decoraties in de voormalige koloniën en overzeese gebieden.
Ook zijn er stukken inzake de Tweede Wereldoorlog aanwezig: medailles en decoraties uitgereikt voor bijzondere verdiensten, zoals het Verzetskruis en het Mobilisatie Oorlogskruis en onderscheidingen voor betoonde moed bijvoorbeeld tijdens de slag in de Javazee of bij het Englandspiel. Stukken uit de naoorlogse periode gaan vooral over toekenning van de Militaire Willems-Orde aan onderdelen van de krijgsmacht. Ook is documentatie te vinden over de zuivering van de Nederlandse Ridderorden.
Archief Enquête Regeringsbeleid, 1947-1981 (Nationaal Archief)
In 1947 werd er een parlementaire enquête ingesteld naar het regeringsbeleid in de periode 1940-1945. De commissie onderzocht een breed scala van onderwerpen: het militaire beleid, de neutraliteitspolitiek, vertrek van de regering en de eerste maanden in Londen (waaronder de problemen met D.J. de Geer), het financieel-economisch beleid, de geheime diensten, contacten met bezet Nederland (waaronder de leiding en voorlichting van ambtenaren in bezette gebieden en de contacten met het verzet), kabinetscrises, de voorbereiding van de terugkeer (de Staten-Generaal, het Militair Gezag en de Vertrouwensmannen), het beleid inzake Nederlanders in het buitenland die hulp nodig hadden en Nederlands-Indië. De commissie heeft bewust de relatie tussen koningin Wilhelmina en de regering buiten haar onderzoek gelaten, omdat de koning(in) volgens de grondwet onschendbaar is en de ministers verantwoordelijk. Het werk van de commissie is gepubliceerd: Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945 (’s Gravenhage, SDU, 1949-1956), 8 delen in 19 banden.
Archief Kabinet der Koning, 1898-1945 (Nationaal Archief)
De belangrijkste taken van het Kabinet der Koningin waren:
– de registratie en bewaring van wetten, besluiten en andere staatsstukken;
– het voorleggen aan de Koning van alle ingekomen stukken;
– het voeren van de correspondentie namens het staatshoofd met de ministers en hoge colleges van staat;
– het opmaken en verzenden van afschriften van koninklijke besluiten;
– het behandelen van verzoekschriften.
Omdat de hoofdtaken van het Kabinet in principe alle beleidsterreinen van de rijksoverheid betroffen, komen in het archief stukken voor over de meest uiteenlopende onderwerpen. Het archief bestaat voor het overgrote deel uit een chronologisch geordende en per dag genummerde serie minuut-besluiten met bijlagen (ingekomen stukken). De toegangen op dit verbaal bestaan uit uitgebreide jaarlijkse indices met hoofdenlijsten en klappers. Een relatief gering deel van het archief werd buiten het verbaal gehouden: het betreft hier onder meer stukken betreffende begrotingen van de provincies, verordeningen van gemeenten inzake de heffing van plaatselijke belastingen en verslagen van staatscommissies, vooral op terreinen als defensie en verkeer en vervoer. Wat betreft het thema Tweede Wereldoorlog zijn het verbaalarchief Londen (mei 1940-mei 1945) en het dossierarchief Londen van belang.
Collectie De Koninklijke Marine in de Tweede Wereldoorlog, 1939-1945 (NIMH)
Collectie 092 ‘Marine Monografie’ is een publicatie over de geschiedenis van de Koninklijke Marine tijdens de Tweede Wereldoorlog. Informatie zoals krijgsverrichtingen van de Marine gedurende de Meidagen 1940, acties en bewegingen van Marineschepen tijdens de oorlog, de maritieme defensie van Curaçao en Suriname en de verdediging van Nederlands-Indië kan je hierin vinden.
Collectie 092: De Koninklijke Marine in de Tweede Wereldoorlog
Collectie Bureau Inlichtingen / Duitse verdedigingswerken, 1939-1945 (NIMH)
Collectie 575 ‘Bureau Inlichtingen/Duitse verdedigingswerken’ bevat o.a. inlichtingen verzameld door het verzet over Duitse bunkercomplexen, verdedigingswerken en militaire eenheden in Nederland gedurende de Tweede Wereldoorlog. Deze collectie bevat ook informatie over de afwikkeling van de Genie na de Meidagen en inundaties in Nederland, topografische kaarten en Duitse dossiers, bevelen en voorschriften.
Collectie 575: Bureau Inlichtingen / Duitse verdedigingswerken